هاینریش بل

زندگینامه هاینریش بل

هاینریش بل، از برجسته‌ترین نویسندگان آلمان در قرن بیستم، در ۲۱ دسامبر ۱۹۱۷ در شهر کلن به دنیا آمد. او فرزند یک نجار و مجسمه ساز بود و در خانواده‌ای کاتولیک بزرگ شد. دوران جوانی او با تحولات سخت اقتصادی آلمان و جنگ جهانی دوم همراه بود. بل در سال ۱۹۳۹ به ارتش آلمان (ورماخت) پیوست و در جبهه‌های مختلف جنگ حضور پیدا کرد، ماه‌های آخر جنگ در بخش غربی آلمان جنگید و چندین بار زخمی و مجروح و برای مدتی هم اسیر آمریکایی‌ها شد. تجربه‌ جنگ او را به یک منتقد جدی و سرسخت علیه نازیسم و جنگ تبدیل کرد. پس از جنگ او به کلن برگشت، و در میان ویرانه‌هایی که از این شهر باقی مانده بود زندگی خود را از نو آغاز کرد. در سال‌های ابتدایی بعد از جنگ، در رشته زبان و ادبیات آلمانی تحصیل و داستان نویسی را به صورت جدی‌تر از قبل دنبال می‌کرد. او پیش‌تر در ۱۷ – ۱۸ سالگی چندتایی رمان نوشته بود و قبل‌تر از آن نوشتن داستان کوتاه را شروع کرده بود. گرچه اثری از این داستان‌ها باقی نمانده چون یا در جنگ سوختند و یا در زیر ویرانه‌های خانه‌شان در جنگ جهانی دوم دفن شدند. سال ۱۹۴۹ داستانی به نام «قطار به موقع رسید» از او به چاپ رسید و نام او را به عنوان یک استعداد تازه در نویسندگی سر زبان‌ها انداخت. در بیست سال بعد، بل حدود ۲۰ رمان، داستان، نمایش رادیویی و … نوشت تا اینکه در سال ۱۹۷۲ جایزه نوبل ادبیات را به دلیل توصیف صادقانه و واقع‌گرایانه از زندگی مردم عادی پس از جنگ، دریافت کرد. از جمله آثار برجسته او می‌توان به «عقاید یک دلقک»، «آبروی از دست رفته کاترینا بلوم» و «سیمای زنی در میان جمع» نام برد. هاینریش بل در ۱۶ ژوئیه ۱۹۸۵ در حالی که ۶۷ سال سن داشت از دنیا رفت و در نزدیکی کلن به خاک سپرده شد. چند سال پیش از مرگش، او خروج خود و همسرش را از کلیسای کاتولیک اعلام کرده بود.

درباره هاینریش بل

در ادبیات آلمان، کمتر نویسنده‌ای را می‌توانیم پیدا کنیم که شهرتش به اندازه شهرت و محبوبیت هاینریش بل باشد. بزرگترین موفقیت ادبی او رمان «آبروی از دست رفته اترینا بلوم» بود که بعد از انتشارش در سال ۱۹۷۴، به فروشی شش میلیون نسخه‌ای در آلمان دست پیدا کرد.  ناگفته نماند که آوازه بل به خارج از آلمان هم رسید و شاید بشود گفت شهرت و محبوبیت او خارج از مرزهای آلمان، بیشتر از زادگاهش بود. اگر خواننده آثار او باشید شاید به این موضوع دقت کرده باشید که «ورود به یک مکان؛ یا ترک یک مکان» جزو جدا نشدنی آثار اوست. او در یکی از مصاحبه‌هایش گفته بود این المان‎‌ها همه از تاثیرات جنگ است. او همیشه در طی جنگ و بعدا در متن زندگی، به صدها و هزاران خداحافظی‌ای فکر کرده بود که بعدش دیگر «سلامی» وجود نداشته است. خداحافظی صدها سرباز از خانواده و ترک همیشگی مکانی که تا جوانی در آن روزهای خوشی داشته‌اند. بسیاری از منتقدین، سبک او را بسیار شبیه به همینگوی می‌دانند، خود او نیز منکر این نظر و عقیده نبود که از نظر فرم بسیار تحت تاثیر آثار همینگوی قرار گرفته است، اما نه به طور کامل! او معتقد بود که همینگوی نگاهی روزنامه نگارانه به اتفاقات داشته و «مردانگی و قهرمان پرستی» تقریبا در تمام آثار او دیده می‌شود، چیزی که هاینریش بل، هرگز آن را دوست نداشته و همیشه از آن فراری بوده است. موضوع مورد علاقه بل، دوران قبل و بعد از جنگ بوده است. او به عنوان یکی از منتقدین نازیسم، در آثار اولیه‌‌ای که نوشته و منتشر کرده است، به وضوح به تاثیرات حکومت نازی‌ها روی مردم پرداخته است، به خصوص روی سربازانی شبیه به خودش که درگیر جنگ شده بودند و جنگ افسار زندگی‌شان را در دست گرفته بود. بین سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰ رمان‌هایی که از بل منتشر شد همه به موضوع تلاش‌ آلمانی‌ها برای ساختن یک هویت تازه و پشت سر گذاشتن خاطرات تلخ و گزنده جنگ جهانی دوم، پرداخته است. او در داستان‌هایش به جنگ نه به عنوان یک رویداد تاریخی، بلکه به عنوان تجربه‌ای بسیار تلخ و ویرانگر یاد کرده که روح و روان و البته اخلاق مردم را نشانه گرفته بود. داستان‌های او دربرگیرنده‌ی خشونتی است که بعد از جنگ جامعه را فراگرفت، مردمانی که جنگ چیزی جز آسیب‌های جدی برایشان نداشت، کسانی که نه قهرمان بودند و نه متجاوز بلکه فقط قربانی شرایط بوده‌اند. آثار او در ادبیات جهان هم به عنوان نمادی از تعهد اخلاقی و نقد صریح و بی‌پرده درباره جنگ شناخته می‌شوند. او با داستان‌هایش همیشه در تلاش بود که «وجدان جمعی» را بیدار کند تا شاید بتوان از تکرار یک فاجعه جلوگیری کرد. قصه‌ی رمان «آبروی از دست رفته کاترینا بلوم» نمونه‌ای از رفتارهای اجتماعی است که بل همیشه سعی داشت به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به آن بپردازد و عاقبت توانست توسط این داستان اشاره‌ای هوشمندانه به آن بکند.

جوایز هاینریش بل

• هاینریش بل در طول دوران فعالیتش جوایز و افتخارات زیادی کسب کرده است که مشهورترین جایزه‌ی او، نوبل ادبیات سال ۱۹۷۲ است.