در دادگاه تاریخ

جای شگفتی نیست که در سال ۱۹۲۲ استالین با خشونت و پست­‌طبعی معمولش… سعی کرد لنین را منزوی کند و نگذارد خبرهای مربوط به مسائل جاری حزب و اختلاف نظرهای موجود در این­‌باره به او برسد. او همه این کارها را به بهانه رعایت حال مزاجی لنين انجام داد. استالين حتى كوشيد مكالمات لنين و زنش را کنترل کند و به همین مناسبت با خشونت همیشگی‌اش با «کروپسکایا» رفتار کرد. نامه زیر که در ۲۳ دسامبر ۱۹۲۲ از طرف کروپسکایا برای کامنف در پولیت بورو نوشته شده است این واقعیت را آشکارا نشان می­‌دهد:

«لئون بروسوویچ!{کامنف} به دنبال نامه کوتاهی که ولادیمیر ایلیچ {لنین}، با اجازه پزشکان به من دیکته کرد استالین دیشب با خشمی شدید و بی­‌سابقه با من روبه‌رو شد. من که همین دیروز وارد حزب نشده‌­ام. طی این سی سال، من هرگز سخن درشتی از هیچ رفیقی نشنیده­‌ام. امور مربوط به حزب و امور مربوط به لنین برای من به­‌قدر استالین اهمیت دارد. من امروز به حداکثر خونسردی نیاز دارم. آنچه را می‌­توان -و آنچه را نمی­‌توان – با ایلیچ مورد بحث قرار داد، من از هر پزشکی بهتر می­‌دانم چون می­‌دانم چه چیزهایی او را عصبی می‌کنند و چه چیزهائی او را عصبی نمی­‌کنند. به هر حال این را از استالین بهتر می­‌دانم. من به شما و به گریگوری به عنوان رفقای قدیمی ولادیمیر ایلیچ رو می­‌کنم و از شما تقاضا دارم در مقابل دخالت‌­های خشونت آمیزی که در زندگی خصوصی من می­‌شود در مقابل زخم زبان‌­های زشت و تهدیدات کثیفی که به سویم سرازیر است مرا حفظ کنید… به هر حال من نه توان و نه وقت آن را دارم که صرف این دعوای احمقانه کنم…»

لنین از نزاع بین استالین و کروپسکایا در آغاز مارس ۱۹۲۳… باخبر شد. لنین که از پستی استالین به خشم آمده بود منشی‌اش را احضار کرد و با آنکه بیش از دو ماه از ماجرای این نزاع می­‌گذشت نامه زیر را به او دیکته کرد:

«رفیق استالین عزیز

شما بی­‌­ادبی را به جایی رساندید که زن مرا پای تلفن خواستید و به او توهین کردید… من قصد ندارم به این آسانی این نوع اقدامات توطئه‌­آمیز علیه شخص خودم را فراموش کنم و ناگفته پیداست که من هر کاری علیه زنم را کاری علیه خودم تلقی می­‌کنم به این دلیل از شما می­‌خواهم روشن کنید آیا آمادگی دارید آنچه را که گفته‌­اید پس بگیرید و معذرت بخواهید یا ترجیح می‌­دهید هر گونه روابط بین ما قطع شود؟»