درباره انتشارات خوارزمی
انتشارات خوارزمی با بیش از ۵۷ سال سابقه درخشان، به عنوان یکی از پیشگامان حوزه نشر در ایران شناخته میشود. این انتشارات با ارائه آثار متنوع، از ادبیات، علوم انسانی، و فلسفه تا کتاب‌های تخصصی در زمینه‌های مختلف، همواره تلاش کرده است تا محتوایی باکیفیت و مفید را به علاقه‌مندان و پژوهشگران ارائه دهد. هدف اصلی انتشارات خوارزمی ارتقای سطح دانش و فرهنگ در جامعه از طریق نشر کتاب‌های ارزشمند و تأثیرگذار بوده است.
- تشکیل «گروه فرهنگی خوارزمی» به مدیرعاملی باقر امامی، با هدف تألیف متن های آموزشی در حوزه علوم.
حیدری: «بن فکر در واقع این بود که گروه فرهنگی خوارزمی متنهای درسی مناسبی برای آموزش علوم به دانش آموزان دبیرستان، فراهم کند و در اختیار آنها بگذارد. آقای شهریاری نقش فعالی درین مورد داشت.» (در آن زمان هنوز «سازمان تألیف کتب درسی» تشکیل نشده بود.) - پیش آمدن فکر تاسیس «موسسه انتشارات خوارزمی» برای هماهنگی تلاش های منفرد در حوزه انتشار کتاب های علمی و درسی
- تشکیل اولین جلسه‌ی هیات مدیره‌ی خوارزمی با حضور پرویز شهریاری، جهانگیر شمس آوری، حبیب الله رضازاده قشقایی، نجف دریابندری، عبدالحسین مصحفی، علیرضا حیدری و هوشنگ شاهیده
- تاسیس انتشارات خوارزمی با هدف انتشار کتاب‌های کمک درسی با مدیریت شمس آوری به شماره ثبت ۱۲۳۹۵
- انتخاب پرویز شهریاری به عنوان رئیس هیئت مدیره و جهانگیر شمس‌آوری به عنوان مدیرعامل
اعضای هیئت مدیره شامل: حبیب‌الله رضازاده قشقایی، نجف دریابندری، عبدالحسین مصحفی، علیرضا حیدری و هوشنگ شاهیده به مدت ۳ سال
حیدری: «آماده سازی و انتشار کتاب های درسی و غیر درسی در کنار هم آغاز شد. اما طی زمان، شهرتی که برای خوارزمی به بار آمد از رهگذر کتاب های غیر درسی آن بود.»
- تشکیل بخش ویرایش با مدیریت حیدری.
حیدری: «حدود یک ماه پس از تأسیس خوارزمی، بخش ویرایش آن را من تشکیل دادم و مسئولیت آن را به عهده گرفتم.» «از همان ابتدا ویرایش در انتشارات خوارزمی امری بسیار جدی بود اگر کتابی ترجمه بود حتماً با متن اصلی مقابله میشد؛ اگر تصحیح ،بود تصحیحات سنجیده میشد یعنی اول به طور احتمالی جای جای مختلف با متون اصلی مقابله میشد و اگر رضایت حاصل نمیگردید، فصلی از آن کاملاً مقابله می شد. اگر تألیف بود ویرایش تألیفی صورت میگرفت مثل کتاب خانم سیمین دانشور که بسیار هم خوب بود و یکی از تشخیصهای خوب خوارزمی بشمار می آید.»
- استعفای جهانگیر شمس‌آوری از سمت مدیرعامل و انتقال سمت و حق امضا به علیرضا حیدری
- انتخاب لوگوی نشر با الهام از درخت دانش
- پایه گذاری رسم الخط واحد در چاپ کتاب ها (شیوه واحد در سرهم یا جدا نویسی، نشانه گذاری (سجاوندی) و …)
- ابتکار درج شمارگان چاپ در کتاب برای اولین بار
- ابتکار افزودن لب برگردان به جلد.
حیدری:
«متأسفانه بسیاری به جای اینکه نوآور باشند تقلید میکنند. خوارزمی برای اولین بار در ایران برگردان جلد را به عنوان کار «لوکس» باب کرد که حاجتِ «چوب خط» و نشانه را برآورده سازد. بعد جلد شميز شد لب برگردان دار باید در کار کتاب «نوجو» بود کسانی که در ظاهر کتاب نوجو نیستند مسلماً در باطن و درون کتاب آنها دنبال نو نباید گشت.»
- چاپ اول سووشون.
حیدری:
«دستنویس اولیۀ آن [سووشون] را مرحوم جلال آل احمد با من در میان گذاشت. دستنویس را به من داد و خواندم (هنوز دستنویس اولیه در اختیار من است). جلساتی با حضور آل احمد، خانم دانشور و من تشکیل شد که به بحث درباره کتاب پرداختیم.» - چاپ اول امیرکبیر و ایران
- چاپ اول کتاب مسیح بازمصلوب
- همکاری دکتر محمد جعفر محجوب در نمایه‌نویسی (دهه ۵۰)
- چاپ اول کتاب سوگ سیاوش
- چاپ اول کتاب اندیشه ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار
- چاپ اول کتاب جنایت و مکافات
- تبدیل شرکت به سهامی خاص
- تصویب اساسنامه جدید
- انتخاب محمود عرب‌اف، پرویز شهریاری، منوچهر بزرگمهر، حبیب‌الله رضازاده قشقایی، دکتر مهدی سمسار، نجف دریابندری و مصطفی بی‌آزار به عنوان اعضای جدید هیئت مدیره
- انتخاب پرویز شهریاری به عنوان رئیس هیئت مدیره و علیرضا حیدری به عنوان مدیرعامل
- ورود عبدالرحیم جعفری به جمع سهامداران انتشارات خوارزمی
- حیدری: «دفتر خوارزمی در جنوب خیابان دانشگاه در ساختمانی سه طبقه قرار داشت که هر طبقه دارای ۶ تا ۷ اتاق بود (البته این سومین محل رسمی خوارزمی بود). بین سالهای ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۷ تقریباً تمام این اتاق‌ها را مترجمان و ویراستاران اشغال کرده بودند و این گروه بتدریج به طرف کمال نزدیک میشد. مثلاً آقای فرامرز بهزاد که سرویراستار آلمانی زبان ما بود چهار تا پنج نفر همکار داشت، چون آقایان حسینی زاد و مجتهدی و چند تن دیگر. در گروه زبان فرانسه آقایان ابوالحسن نجفی و رضا سیدحسینی بودند که آقایان دیگر هم با ایشان همکاری میکردند، مثل آقایان هزارخانی و پرهام. البته اکثر آقایان به کار ترجمه مشغول بودند ولی بسیار زیاد و عمیق مشکلات ویراستاری یکدیگر را حل میکردند و …. برای مدتی کوتاه هم خانم مهشید امیرشاهی جزو همکاران بود که انگلیسی و فرانسه هر دو را خوب می دانست. آقای احمد بیرشک و دکتر محمدرضا خواجه پور در علوم و بسیاری دیگر.»
- چاپ اول کتاب نامه به پدر
- چاپ اول اخلاق ناصری
- چاپ اول دوره آثار افلاطون
محمد حسن لطفی: «کودتا که انجام گرفت کمی بعد دکتر مصدق را آوردند به محاکمه و تمام جریان محاکمه در روزنامه های صبح و عصر با تمام جزئیات منتشر میشد و حمله های دور از انصاف و شرفی که دادستان محکمه نظامی به مصدق می کرد برای ما خیلی تأثر آور و ناراحت کننده بود و ما نمی توانستیم کاری بکنیم چون از هیچ دهانی سخنی نمی توانست بیرون بیاید. ما فکر کردیم چه کار کنیم چه کار نکنیم که اعتراضی کرده باشیم. به این فکر افتادیم که آپولوژی افلاطون را ترجمه کنیم و با عنوان «محاکمه سقراط» چاپ کنیم. و به این ترتیب واقعه ای موازی و مشابه با واقعه محاکمه دکتر مصدق را در برابر چشم خوانندگان بگذاریم مقصود ما از ترجمه و منتشر کردن این رساله سه چیز بود اولاً بدین وسیله به محاکمه مصدق اعتراض میکردیم ثانیاً میخواستیم به خوانندگان ترجمه بگوییم که این اول دفعه نیست که یگانه خادم یک ملت به عنوان یگانه خائن به مملکت به دادگاه برده میشود و محکوم به حبس و تبعید و اعدام می شود. چنین چیزی نباید کمر قومی را بشکند بلکه باید آن قوم را در مقاومتش سمج تر و سر سخت تر بکند. غرض سوم هم که البته به هیچ وجه کمتر از غرضهای دیگر نبود ابلاغ محتوای فلسفی این کتاب به خوانندگان بود برای اینکه موضوع این کتاب یعنی سخنانی که در این کتاب به میان می آید مخاطبش خودماهای آن زمان بودیم. مثلاً در این کتاب این جمله پیش می آید که پیش از آنکه به امری از امور دولت بپردازید به خود دولت بپردازید و پیش از آنکه به اندیشه امری از امور خودتان بیفتید به اندیشه روحتان بیفتید که اول تربیت بشوید. وقتی تربیت شدید و مطمئن شدید که تربیت شده اید، آنوقت وارد سیاست بشوید. دیدیم این رساله در حقیقت وصف حال ماست.» - چاپ اول کتاب زوربای یونانی
محمد قاضی: «آن روح اپیکوری-خیامی شدیدی که در زوربا هست در من نیز وجود دارد. من هم مانند زوربا ناملایمات زندگی را گردن نمی گیرم و در قبال بدبیاری ها، روحیه شاد و شنگول خود را از دست نمی دهم. من نیز نیازهای واقعی انسان فهمیده را در چیزهایی اندک و ضروری «که خورم یا پوشم» می دانم و خودفروختن و دویدن به دنبال کسب جاه و جلال و ثروت و مال را اتلاف وقت می شمارم.» - چاپ اول کتاب در خدمت و خیانت روشنفکران
جلال آل احمد: «طرح اول این دفتر در دی ماه ۱۳۴۲ ریخته شد. به انگیزه … ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ … و روشنفکران در مقابلش دست های خود را به بی اعتنایی شستند. در اواخر ۱۳۴۳ دست نویس اول آن آماده شد که ده پانزده نسخۀ عکسی آن به دست دوستان و آشنایان رسید. در ۱۳۴۵ دو فصل آن در مجلۀ «جهان نو» که دوست دیگرم رضا براهنی می گرداند درآمد. و اکنون نسخه کامل، آن پس از چندین بار زیر و بالا شدن.»
- استعفای محمدرضا جعفری از سمت مدیرعامل و بازگشت علیرضا حیدری به عنوان مدیرعامل
- چاپ اول دیوان حافظ تصحیح دکتر خانلری
- چاپ اول بوستان سعدی تصحیح غلامحسین یوسفی
- چاپ اول پیرمرد و دریا
- چاپ اول ضدخاطرات.
حیدری: «[شروع همکاری ابوالحسن نجفی با خوارزمی] یکی دو سالی قبل از نشر ترجمۀ کتاب ضدخاطرات بود، درست به یاد نمی آورم، احتمالا پس از انحلال مؤسسۀ فرانکلین یا در دوره ای که وضع فرانکلین متزلل شده بود. زمان درست به یادم نیست چون کار اصلی ایشان پرداختن به ضدخاطرات بود. تاریخ چاپ اول این کتاب زمان را روشن می کند.»
- حروف‌چینی کامپیوتری
- چاپ اول بوستان سعدی تصحیح غلامحسین یوسفی
- حیدری: «این خوارزمی بود که برای اولین بار گفت: کتاب آموزشی باید تمام اجزایش آموزشی باشد. روی جلد، آستر بدرقه، صفحه بندی و حاشیه، تصاویر و اجزای دیگر همه باید خصلت آموزشی داشته باشد. و اگر کتابی آموزشی است، حتماً باید زیبا باشد. زیبا به معنای هماهنگی و تناسب اجزاء، به مفهوم زیبایی شناختی کتاب. چون یکی از وظایف آموزش، آموختن درک زیبایی است. پس نو آموز را باید به زیباییها رهنمون بود.»
- چاپ اول کتاب مقالات شمس تبریزی
- افزایش سرمایه شرکت
- چاپ اول کتاب جزیره سرگردانی
- چاپ اول کتاب فرهنگ ادبیات جهان
- چاپ اول کتاب زندگینامه برتراند راسل به قلم خودش
- چاپ سه گانه پیامبر مسلح، پیامبر بی‌سلاح و پیامبر مطرود. حیدری: «از لحاظ کار فنی ویرایش، اوج کار خوارزمی در آخرین کتاب آن، پیامبر مسلح، پیامبر بی سلاح، پیامبر مطرود است. از دید فنی این کار آیینه ای در برابر حاصل سی سال تجربۀ ویرایش در خوارزمی است.»
- چاپ اول کتاب ساربان سرگردان
- چاپ اول کتاب فرهنگ آلمانی – فارسی
- فوت نابهنگام علیرضا حیدری مدیرعامل انتشارات خوارزمی
- انتخاب ملیحه شاهیده خارج از اعضای هیئت مدیره به عنوان مدیر عامل
- چاپ اول کتاب ابله
- چاپ اول کتاب تاریخ بنیادی
- شروع دور جدید فعالیت انتشارات خوارزمی با تمرکز بر احیای آثار گذشته
علیرضا حیدری
فارغ‌التحصیل لیسانس ادبیات از دانشگاه تهران
همکاری در هیئت تحریریه روزنامه کیهان
همکاری با دکتر محمود صناعی در دانشسرای عالی دانشکده علوم اجتماعی و ادبیات دانشگاه تهران
سردبیری سخن و همکاری در تاسیس نشر سخن
انتشار سخن علمی و آشنایی با پرویز شهریاری
ویراستار انتشارات سخن
سردبیری مجله کاوش از انتشارات شرکت ملی نفت ایران
سرپرست چاپخانه و مدیر عامل انتشارات دانشگاه صنعتی شریف و آماده‌سازی و چاپ حدود ۳۰ عنوان
عضو هیات امنای کتابخانه استاد مینوی
